Το ηφαίστειο του Οξυλίθου

Ένα τοπόσημο για την Κεντρική Εύβοια είναι το ηφαίστειο του Οξυλίθου, ένα εντυπωσιακό ηφαιστειακό σύμπλεγμα που δημιουργήθηκε πριν από 14 εκατομμύρια χρόνια. Βρίσκεται στον Οξύλιθο, περίπου 6 χλμ από την Κύμη και με βάση την μελέτη της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), εκτείνεται σε μήκος 5,16 τ. χλμ. Περιλαμβάνει τις κοινότητες Οξυλίθου, Κληματαρίου, Κήπων, Άνω και Κάτω Κουρουνίου και Ποταμίας.

Η δημιουργία του σχετίζεται με τις διεργασίες που φέρνουν κοντά το Αιγαίο Πέλαγος με την Αφρική (σύγκλιση τεκτονικών πλακών) και αποτελείται από ηφαιστειακά πετρώματα, κυρίως ανδεσίτη και δακίτη.

Ανδεσίτης

Έκχυτο, ηφαιστειακό πέτρωμα. Ορυκτολογικά αποτελείται από πλαγιόκλαστα και φεμικά ορυκτά (δηλ. ορυκτά του σιδήρου). Είναι πέτρωμα πορώδες και σχηματίζει αργιλικά εδάφη, πλούσια σε σίδηρο (Fe). Κυριαρχεί στο νότιο τμήμα του ηφαιστειακού συμπλέγματος του Οξύλιθου.

Δακίτης

Ηφαιστειακό πέτρωμα που δημιουργείται σε περιβάλλον σύγκλισης λιθοσφαιρικών πλακών. Είναι πέτρωμα αρκετά ανθεκτικό και χρησιμοποιείται ως δομικό υλικό. Τα ορυκτά από τα οποία αποτελείται είναι πλαγιόκλαστα και χαλαζίας. Κυριαρχεί στο βόρειο και κεντρικό τμήμα του ηφαιστειακού συμπλέγματος.

Το μεγαλύτερο ύψος της λοφοσειράς βρίσκεται στον Οξύλιθο και ανέρχεται σε 414 μ. Η λοφοσειρά αυτή αποτελεί μνημείο της φύσης και περιλαμβάνεται στον κατάλογο των ελληνικών γεωτόπων (Επικαιροποιημένος κατάλογος γεωτόπων, Υπεύθυνη Μωραΐτη Ευγενία, ΙΓΜΕ, 2016, σελ.12, Νο 277, «Ηφαιστίτης Οξυλίθου Ευβοίας»). Γεώτοποι είναι οι φυσικοί σχηματισμοί που αντιπροσωπεύουν σημαντικές στιγμές στη γεωλογική ιστορία της γης.

Ενημερωτική πινακίδα στο λόφο του ηφαιστείου. Πηγή: Σύλλογος των απανταχού Οξυλιθιωτών «ο Ευαγγελισμός» — Ενημερωτική πινακίδα. Πηγή: Σύλλογος των απανταχού Οξυλιθιωτών «ο Ευαγγελισμός»

Πάνω στις πλαγιές του, πριν από πολλά χρόνια, κάτοικοι του χωριού, κουβαλώντας τις πέτρες με τα χέρια, ανέγειραν τη γραφική Εκκλησία Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.

Η πανοραμική θέα της περιοχής μένει αξέχαστη στον επισκέπτη. Το λιμάνι της Κύμης, στο βάθος η Σκύρος, η Οκτωνιά απέναντι, και στο πίσω και πλαϊνό μέρος της εκκλησίας διάσπαρτα τα χωριά της Κεντρικής Εύβοιας, Ποταμία, Πλατάνα, Ενορία, Βίταλο, Πύργος, Ανδρονιάνοι, Καλημεριάνοι κ.ά. Τα ηφαιστειακά πετρώματα στο δρόμο από τον λόφο του Οξύλιθου προς τον οικισμό Άνω Ποταμιά εμφανίζουν εντυπωσιακές σφαιροειδείς μορφές αποσάθρωσης και διάβρωσης.

Η βιοποικιλότητα της περιοχής είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και στοιχεία της υπάρχουν στο φυλλάδιο που δημιουργήθηκε για τον εν λόγω γεώτοπο. Την εργασία αυτή εκπόνησε ο Νώντας Καλογιάννης, ο οποίος ασχολείται, με την ιδιότητα του γεωπόνου, με την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.

Φυλλάδιο της ΕΑΓΜΕ για το ηφαίστειο Οξυλίθου

Και κάτι ακόμα: η λέξη που χρησιμοποιείται για το ηφαίστειο τοπικά (ντοπιολαλιά) είναι Τούρλα. Πρόκειται για μεσαιωνική λέξη (κληρονομημένο), στην ελληνιστική κοινή τρούλλα (κουτάλα, μικρό σφαιρικό αγγείο) με μετάθεση του ρο, <λατινική trulla. Τούρλα σημαίνει και κορυφή βουνού.

Πληροφορίες από: Σύλλογος των Aπανταχού Οξυλιθιωτών «ο Ευαγγελισμός»