Ιστορία

Ο δήμος Κύμης - Αλιβερίου είναι δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των προϋπάρχοντων δήμων Δυστίων, Ταμυνέων, Κονιστρών, Αυλώνα και Κύμης. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 801,21 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 26.359 κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Έδρα του δήμου ορίστηκε το Αλιβέρι και ιστορική έδρα η Κύμη.

Ιστορία

Η σπουδαία στρατηγική θέση της Εύβοιας και η γεωπολιτική την σύσταση ήταν καθοριστικές για την ανάπτυξη της ανθρώπινης δραστηριότητας στο νησί. Ιδιαίτερα στο κεντρικό τμήμα, αυτό που περιλαμβάνει σήμερα τον δήμο Κύμης - Αλιβερίου, ήταν το πιο πυκνοκατοικημένο και το πιο πλούσιο το τμήμα του νησιού.

Στο κομμάτι αυτό της Εύβοιας φαίνεται πως υπάρχει συνεχής ιστορική παρουσία και δράση. Τόσο κατά την αρχαιότητα όσο και κατά τη διάρκεια της μακράς περίοδο του Μεσαίωνα που ακολούθησε. Πλήθος μνημείων, κυρίως ναοί και οχυρώσεις (πύργοι-κάστρα) το αποδεικνύουν αυτό.

Όλοι οι ερευνητές συμφωνούν στο εξής: κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, στην περιοχή του δήμου Κύμης - Αλιβερίου κτίστηκαν και διακοσμήθηκαν εσωτερικά εκκλησίες και καθολικά μονών, κάστρα και πύργοι, με σαφώς μεγαλύτερη πυκνότητα από την υπόλοιπη Εύβοια. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τον 13ο και 14ο αιώνα, επί Φραγκοκρατίας, χτίστηκαν και διακοσμήθηκαν με τοιχογραφίες υψηλής τέχνης στο σύνολο του νησιού 11 εκκλησίες, οι 10 και των οποίων βρίσκονταν στο κεντρικό τμήμα του νησιού, στα σημερινά όρια του Δήμου Κύμης Αλιβερίου.

Η κατάληψη της Εύβοιας από τους Φράγκους ήρθε να συνεχίσει το ίδιο μοτίβο, όπως συνέβη και κατά την Μεταβυζαντινή περίοδο (Τουρκοκρατία, 1470-1833). Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (1204- 1470) οι σταυροφόροι κατακτητές έχτισαν οχυρά ή ανακατασκεύασαν παλαιότερα, δημιουργώντας έτσι ένα αμυντικό δίκτυο (κάστρα και πύργους), με οπτική επαφή μεταξύ τους. Από αυτά τα περισσότερα βρίσκονται συγκεντρωμένα στην κεντρική Εύβοια.

Ο επισκέπτης θα δει διάσπαρτα παντού Κάστρα και Πύργους, κυρίως απομεινάρια από την Ενετική – Φράγκικη εποχή και κάποια από την Οθωμανική.

Το Τοπικό Τμήμα Αλιβερίου της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών, μέσα από ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης, συγκέντρωσε και κωδικοποίησε το σύνολο το μεσαιωνικό μνημείων του δήμου Κύμης - Αλιβερίου. Καταγράφηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν 60 μεσαιωνικά μνημεία, εκ των οποίων 45 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες και καθολικά μονών, καθώς και 15 φράγκικά κάστρα και πύργοι της Υστεροβυζαντινής περίοδο (λατινοκρατίας), τα οποία αποτυπώνονται στον παρακάτω χάρτη που μας παραχώρησε το Τοπικό Τμήμα Αλιβερίου της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών.

Διοικητική οργάνωση

Το ξεκίνημα για τη Διοικητική οργάνωση της χώρας έγινε το 1833. Με το Βασιλικό διάταγμα (Β.Δ.) της 3/15 Απριλίου, η χώρα διαιρέθηκε σε 10 νομούς και 42 Επαρχίες. Δημιουργείται η Επαρχία Καρυστίας με έδρα την Κάρυστο και το 1835 η έδρα μεταφέρθηκε στην Κούμη (Κύμη).

Με Βασιλικό Διάταγμα  το 1835, στην επαρχία Καρυστίας σχηματίστηκαν οι Δήμοι: Καρυστίων, Στυρέων, Διστύων, Κούμης ή Κύμης (Κυμαίων), Κοτυλαίων και Ταμυνέων. Το 1836 σχηματίσθηκε και ο Δήμος Κονιστρίων. Το 1848 με βασιλικό διάταγμα οι Δήμοι Δυστίων και Ταμυνείων μετασχηματίστηκαν. Ο πρώτος παραμένει ως Δήμος Δυστίων με έδρα το Αλιβέριον, ο δεύτερος μετονομάστηκε σε Δήμο Αυλώνος με έδρα το Αυλωνάρι.

Δήμος Στυρέων: με 1.022 κατοίκους και έδρα τα Στύρα.

Αρχική σύσταση: Στύρα 341 κάτοικοι, Ραγούζη ή Ρεούζι 55, Αμυνού 6, Τσουταίοι 17, Κουβέλαι 70, Καραλαίοι ή Καραλήδες 22, Ποταμούνια 54, Τσουναίοι 33, Ραπταίοι 17, Μεσοχώρια 115, Μετόχι Βύθουλου, Αλμυροπόταμος 55, Ζάρκα 105, Βίρα (Αργυρό μεταγενέστερα) 132, Μονή Αγ. Τριάδας.

Δήμος Δυστίων: με έδρα του Δήμου το Αυλωνάρι και Δήμαρχο το 1837 τον Κ. Καραμάνη από το Αλιβέρι.

Αρχική σύσταση: Αυλωνάρι (έδρα),  Άγία Θέκλη,  Άγιος Γεώργιος, Άγιος Λουκάς,  Αχλαδερή,  Βαρυμπόμπη,  Βελούσια ,  Δύστος ,  Ζαπάντη ,  Ζερμπίσια ,  Καλέκη ,  Κατσικιά ,  Κοίλος ,  Κοσκινά ,  Κουρβίνον ,  Κριεζιά ,  Λάλα ,  Λέπουρα ,  Μετόχι   Μονή Γερμανού ,  Μονή Καρυών ,  Μονή Καταράκτη ,  Μονή Κούτσουρο ,  Μονή Λεύκας ,  Μονή Μεριάστη ,  Μούρταρι ,  Μπούζη ,  Μυργί ,  Νικολέτσα ,  Οκτονιά,  Οριό ,  Ορολόγι ,  Πετριαίς ,  Πυρνέκι.

Δήμος Κοτυλαίων: με 2.638 κατοίκους και έδρα τον Καστροβαλά (Καλημεριάνοι), με Δήμαρχο τον Β. Νικολαϊδη και εισπράκτορα τον Ν. Ιωάννου.

Αρχική σύσταση: Κοτύλαιον (Κονίστραις) 252 κάτοικοι, Καλημεριάνοι, Γραμματικιάνοι, Κολιάνοι, Μαλετιάνοι, Καρασαλιάνοι, Βίταλον, Χαροκόπου, Τραγιάνοι, Ανδρονιάνοι, Καλλιάνοι, Πύργος (965), Κακολύρι και Κάδι 219, Πασσά 177, Επισκοπή 126, Δυρρεύματα 178, Σπηλιαίς 24, Μονόδρι 196, Βρύσι 96, Νιοχώρι 14, Γάζια ή Γαία 58, Μανίκια 113, Μακρυχώρι 75, Κρεμαστός 129, Μονή Αλίβανος 16.

Δήμος Κυμαίων: με πληθυσμό 2.626 κατοίκους και έδρα την Κούμη (Κύμη), με Δήμαρχο τον Ν. Οικονόμου και εισπράκτορα τον Παύλο Ι. Παππά.

Αρχική σύσταση: Κούμη ή Κύμη 1608 κάτοικοι, Οξύλιθος 276, Κληματάρι 31, Κήπος 89, Κουρούνη 177, Ποταμιά 168, Ενορία 263, Μονή Σωτήρος 8, Μονή Μάντσαρι 6.

Δήμος Ταμυνείων: με έδρα το Αλιβέρι, με Δήμαρχο το Δ. Χρυσοστάλη.

Αρχική σύσταση: Αλιβέριον (έδρα), Άγιος Ιωάννης, Άγιος Λουκάς, Βαβαλάς, Βαρόνικον, Θαρούνια, Κατακαλού, Κουτσούμαλα, Λάτα, Μονή Καρυών, Παναγιά, Παρθένι, Τραχείλος.

Δήμος Κονιστρίων: με 475 οικογένειες και έδρα τις Κονίστρες, με Δήμαρχο τον Γ. Ψυχουιό και εισπράκτορα τον Δ. Λιανόπουλο.

Αρχική σύσταση: Κονίστρανη ή Κονίστραις 70 οικογένειες, Κάδι, Πασσά 60, Κακοχώρι, Επισκοπή 25, Δρέσματα ή Διρρεύματα 50, Σπηλιαίς 5, Μονόδρι 45, Βρύσι 20, Νιοχώρι 4, Γάζια ή Γαία 20, Μανίκια 23, Μακρυχώρι 18, Κρεμαστός 20, Μονή Αλίβανος, Κουρούνι 45, Κήποι 20, Πυρνάκι 25, Κοίλος 25.

Δήμος Αυλώνος: με 1078 κατοίκους και έδρα το Αλωνάρι, με Δήμαρχο τον Γιαννάκη Νικόλαο.

Αρχική σύσταση: Αυλωνάρι, Οχτωνιά, Αχλαδερή, Νικολέτα, Λάλα. Βαρυμπόπη, Βούζι ή Μπούζι, Αγιος Γεώργιος, Αγία Θέκλη, Ωρολόγι, Πυρνάκι, Κοίλη, Όριον, Πυργί, Μουρτάρι ή Μουρτάρα,Καρβίνου, Μονές διατηρούμενες Λευκαι, Καρυαί, Μονές διαλυμέ, Καταρράκτης, Κούτσουρο, Γερμανού, Μερνάγιο.

Πηγές: Τοπικό Τμήμα Αλιβερίου της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών, Δήμος Κύμης Αλιβερίου