Καλημεριάνοι
Ο οικισμός των Καλημεριάνων Ευβοίας βρίσκεται στη νότια πλαγιά του λόφου με θέα προς το Αιγαίο πέλαγος. Απέχει 3 χλμ. από την Κύμη και 78 χλμ. από τη Χαλκίδα (μέσω Τραχηλίου, Κονιστρών). Η ονομασία του φέρεται να οφείλεται στη δεσπόζουσα και πανοραματική του θέση: Καλή + μεριά. Η ιστορία του τόπου ξεκινάει από τα τέλη των βυζαντινών χρόνων και συνεχίζεται με Φραγκοκρατία και Τουρκοκρατία. Στην περιοχή υπήρχε το μεσαιωνικό φρούριο «Κάστρο των Βαλουά», ονομασία με την οποία ήταν γνωστός και ο οικισμός-«Καστροβαλάς».
Ο οικισμός των Καλημεριάνων Ευβοίας βρίσκεται στη νότια πλαγιά του λόφου με θέα προς το Αιγαίο πέλαγος. Απέχει 3 χλμ. από την Κύμη και 78 χλμ. από τη Χαλκίδα (μέσω Τραχηλίου, Κονιστρών). Η ονομασία του φέρεται να οφείλεται στη δεσπόζουσα και πανοραματική του θέση: Καλή + μεριά. Η ιστορία του τόπου ξεκινάει από τα τέλη των βυζαντινών χρόνων και συνεχίζεται με Φραγκοκρατία και Τουρκοκρατία. Στην περιοχή υπήρχε το μεσαιωνικό φρούριο «Κάστρο των Βαλουά», ονομασία με την οποία ήταν γνωστός και ο οικισμός-«Καστροβαλάς».
Οι Καλημεριάνοι αποτελούνται από επιβλητικά Νεοκλασικά αρχοντικά, κτισμένα τον 19ο αιώνα, οπότε αποτελούσαν μια ακμάζουσα κωμόπολη, η οποία ήταν πρωτεύουσα του τότε Δήμου Κοτυλαίων. Ο πλούτος προήλθε από την παραγωγή κρασιού, μεταξιού, λιγνίτη αλλά και από την ιστιοφόρα ναυτιλία. Οι Καλημεριάνοι αποτυπώνουν κάτι από την παλαιότερη αίγλη τους στην εντυπωσιακή όψη των παλαιών αρχοντικών της.
Αξιοθέατα
- Η βασιλικού ρυθμού εκκλησία του χωριού μας «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου».
- Οι Καλημεριάνοι κρατούν ακόμη και μέχρι σήμερα κάτι από την όψη των παλαιών αρχοντικών. Υπάρχει πλήθος πέτρινων, επιβλητικών, διώροφων συνήθως, νεοκλασικών αρχοντικών, διατηρημένων σε άψογη κατάσταση.
- Το εκκλησάκι της Παναγίας όπου την ημέρα του 15 Αύγουστου πραγματοποιείται πανηγύρι σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο κάτω από τις μουριές. Τρεις ημέρες προετοιμασίας από πιστούς που τιμούν πολλά χρόνια την Μεγαλόχαρη. Οι δωρεές από κρέας, ντομάτες και κρεμμύδια των πρώτων χρόνων της διοργάνωσης τείνουν να εκλείψουν και οι πρώτες ύλες αγοράζονται. Εθελοντές προετοιμάζουν το φαγητό. Το βράδυ της παραμονής ανάβουν φωτιές με ξύλα και σε παραδοσιακά καζάνια μαγειρεύουν όλο το βράδυ το στιφάδο. Ανήμερα ο Δεσπότης ευλογεί το φαγητό μετά την Θεία Δοξολογία και όλος ο κόσμος τρώει σε πήλινα πιάτα.
- Η βρύση Σουμανιάνου.
- Η κάτω πηγή του χωριού.
- Το παλαιό ελαιοτριβείο.
- Το ορυχείο Έντζι.
- Μονοπάτια για πεζοπορία ή ποδηλασία με πλούσια βλάστηση που φτάνουν σε άλλα κοντινά χωριουδάκια.
- Νεοκλασικά αρχοντικά χτισμένα τον 19ο αιώνα θυμίζουν τη νεότερη εποχή ακμής χάρις στην παραγωγή κρασιού, λαδιού και μεταξιού, αλλά και λιγνίτη σε όλη τη γύρω περιοχή, κυρίως, όμως, χάρις στην ανάπτυξη της ιστιοφόρου ναυτιλίας.
Σύλλογος
- Προοδευτικός Φιλοθρησκευτικός Σύλλογος Καλημεριάνων
Εκδηλώσεις
- Η πατροπαράδοτη φασολάδα την Κ. Δευτέρα. όπου βράζεται σε μεγάλο καζάνι και στη συνέχεια γίνεται συγκέντρωση των χωριανών με το καθιερωμένο γλέντι.
- Στις 15 Αυγούστου, στην γιορτή της εκκλησίας της Παναγίας, γίνεται μεγάλο πανηγύρι που συμμετέχει όλο το χωριό. Σε καζάνια παραδοσιακά ετοιμάζουν το παραδοσιακό στιφάδο το οποίο ευλογεί ο Δεσπότης ανήμερα της χάρης της Παναγίας και σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο κάτω από τις μουριές, σε μεγάλα τραπέζια, προσφέρεται μέσα σε πήλινα πιάτα σε όλους.
Εκκλησίες
- Το παραδοσιακό ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας στους Καλημεριάνους, το οποίο έχει Πανήγυρη στις 4 Δεκεμβρίου.
- Το παραδοσιακό ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας το οποίο έχει Πανήγυρη στις 17 Ιουλίου.
- Το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου, πανήγυρη στις 6 Δεκεμβρίου .
- Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής με εκπληκτική θέα στο Αιγαίο, πανήγυρη στις 26 Ιουλίου.
- Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, πανήγυρη στις 20 Ιουλίου. Την παραμονή συνήθως γίνεται παραδοσιακό γλέντι.
Γραμματικιάνοι (Μαχαλάς)
Βόρεια είναι ο οικισμός Γραμματικιάνοι. Στην εποχή της Τουρκοκρατίας ήταν η έδρα του Γραμματικού της περιοχής, από όπου πήρε και το όνομά του το χωριό. Το καταπράσινο τοπίο μαζί με τον οικισμό κεντρίζουν το ιστορικό και φυσιολατρικό ενδιαφέρον των επισκεπτών. Μετά το 1940 το χωριό ερήμωσε, ωστόσο από το 1974 οι κάτοικοι άρχισαν σιγά σιγά να επιστρέφουν και ο οικισμός ζωντάνεψε ξανά. Τα σπίτια επισκευάσθηκαν και κατασκευάστηκαν νέα, διατηρώντας ωστόσο το αρχοντικό παλαιό πέτρινο στυλ με κεραμίδια.
Η νεολαία του χωριού διατηρεί από το 2005 μινι-ποδοσφαιρική ομάδα, με το όνομα «Μαχητής Αγίων Θεοδώρων», που πλέον δραστηριοποιείται στο κορυφαίο επίπεδο του ελληνικού μίνι ποδοσφαίρου. Τον Φεβρουάριο του 2022 πανηγύρισε τον 1ο της τίτλο στην Αθήνα και την επόμενη σεζόν το 2023, κατέκτησε τον 2ο της τίτλο στα αθηναϊκά γήπεδα. Το μεγαλύτερο ωστόσο επίτευγμά της είναι η συνεισφορά των νέων στο ίδιο το χωριό, με εργασίες στο γήπεδο, στην εκκλησία των Αγ. Θεοδώρων και σε διάφορα άλλα μέρη του χωριού.
Εκκλησίες
- Ιερός Ναός Αγίων Θεοδώρων Γραμματικιάνων
- Ιερός Ναός Ζωοδόχου πηγής Γραμματικιάνων
Μεντούλι (Ταμπάκικα)
- Ναός Αγίου Χαραλάμπους, το οποίο έχει πανηγύρι στις 10 Φεβρουαρίου
- Ο Αγροτικός συνεταιρισμός σύκου Κύμης που εδρεύει στα «Ταμπάκικα». Ιδρύθηκε το 1980 και αποτελείται από 800 περίπου μέλη που προέρχονται από 22 κοινότητες της περιοχής Κύμης. Το σύκο Κύμης είναι παραδοσιακό προϊόν αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. (ΠΟΠ).
- Στο ίδιο χωριό υπάρχει μεγάλη κάθετη μονάδα κτηνοτροφικής παραγωγής.
Μονοπάτια
«Γραμμή»: Είναι η παλιά γραμμή του τραίνου που κατέβαζε τον λιγνίτη στην Παραλία για φόρτωση στα εμπορικά πλοία. Κατάλληλη για περπάτημα και για trekking ποδήλατα,
- Αφετηρία: κοντά στο χωριό Ενορία
- Τερματισμός: στο Έντζι (Παλιές εγκαταστάσεις της εταιρίας εξόρυξης λιγνίτη)
- Βαθμός δυσκολίας: Εύκολη
- Ώρες πορείας: 3
- Υψομετρική διαφορά: 70 μέτρα
Σχεδόν επίπεδη διαδρομή. Λίγο πάνω από τα 6 χιλιόμετρα το πήγαινε. Σου δίνει μια ιδέα για την γύρω περιοχή, τους λόφους της, τα χωριά της, τα παλιά κτίρια επεξεργασίας και αποθήκευσης του λιγνίτη, το παλιό τούνελ που περνούσε το τρενάκι και πανοραμική άποψη του λιμανιού.
«Μύλοι»: Περνάει από παλιούς νερόμυλους όπως ο Μύλος Σάντα, που έχει διαμορφωθεί με πέτρα και ξύλινα γεφύρια.
- Αφετηρία: Platanenhof (Χώρος για ιππασία, καφέ)
- Τερματισμός: στο Έντζι (Παλιές εγκαταστάσεις της εταιρίας εξόρυξης λιγνίτη)
- Βαθμός δυσκολίας: Εύκολη
- Ώρες πορείας: 5
- Υψομετρική διαφορά: 400 μέτρα